Κολλυβάδες
Όνομα που αποδόθηκε σε μοναχούς του Αγίου Όρους που προκάλεσαν, στα μέσα του 18ου αιώνα, διαμάχη σχετικά με την απόδοση κολλύβων και την τέλεση μνημόσυνων την Κυριακή, καθώς και με τη συχνή μετάληψη. Οι Κολλυβάδες υποστήριζαν ότι κατά την Κυριακή δεν πρέπει να τελούνται μνημόσυνα. Τάχθηκαν επίσης υπέρ της συχνής μετάληψης. Μεταξύ των αρχηγών τους αναφέρονται ο Μακάριος Νοταράς, ο Αθανάσιος Πάριος και ο Νικόδημος ο Αγιορείτης. Η διαμάχη, που συγκλόνισε την Ορθόδοξη Εκκλησία, ανέδειξε τους Κολλυβάδες ως εκπροσώπους μιας τάσης στο πλαίσιο της Εκκλησίας που απέρριπτε κάθε είδους νεωτερισμούς. Παρ' όλα αυτά, στη δράση και τη σκέψη των Κολλυβάδων είναι ορατές αρκετές "νεωτερικές" συμπεριφορές, όπως π.χ. η συνειδητή επιλογή της τυπογραφίας για τη μετάδοση των ιδεών τους. Από την κίνηση των Κολλυβάδων προήλθαν οι σημαντικότεροι πολέμιοι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.
|